Het Heelal In Een Enkel Atoom’
Hoe wetenschap en spiritualiteit onze wereld kunnen dienen
In dit zeldzame persoonlijke onderzoek bespreekt Zijne Heiligheid de Dalai Lama zijn visie op wetenschap en geloof die hand in hand werken om menselijk lijden te verlichten. Puttend uit een leven van wetenschappelijke studie en religieuze praktijk, verkent hij de grote debatten en legt hij verbazingwekkende verbanden tussen schijnbaar ongelijksoortige onderwerpen – zoals evolutie en karma – die de manier waarop we naar de wereld kijken zullen veranderen. Hoewel hij wetenschap en geloof ziet als ‘complementaire maar verschillende onderzoeksbenaderingen met hetzelfde doel, het zoeken naar de waarheid’, is het een feit dat de twee al eeuwenlang vaak aan de basis liggen van menselijke conflicten.
De Dalai Lama daagt ons uit om in te zien dat de voordelen van het openen van ons hart en onze geest voor de verbindingen tussen wetenschap en geloof verre te verkiezen zijn boven het bestendigen van de verdeeldheid zaaiende retoriek die hen vaak omringt. Nu we zulke moeilijke en onzekere tijden tegemoet treden, is er als zelden tevoren een grote noodzaak aan menselijke wijsheid en mededogen.
Theorie Van Leegte
“Een van de belangrijkste filosofische inzichten in het boeddhisme komt voort uit wat bekend staat als de theorie van de leegte. Centraal staat de diepe erkenning dat er een fundamentele ongelijkheid bestaat tussen de manier waarop we de wereld waarnemen, inclusief onze eigen ervaring daarin, en de manier waarop de dingen werkelijk zijn. In onze dagelijkse ervaring hebben we de neiging om met de wereld en met onszelf om te gaan alsof deze entiteiten een zelf-omsloten, definieerbare, discrete en blijvende werkelijkheid bezitten.
Geen gehechtheid, geen afkeer
Als we bijvoorbeeld onze eigen opvatting van zelf-zijn onderzoeken, zullen we ontdekken dat we geneigd zijn te geloven in de aanwezigheid van een essentiële kern van ons wezen, die onze individualiteit en identiteit kenmerkt als een afzonderlijk ego, onafhankelijk van de fysieke en mentale elementen die vormen ons bestaan. De filosofie van leegte (leegte dus in zichzelf) onthult dat dit niet alleen een fundamentele fout is, maar ook de basis voor gehechtheid, vastklampen en de ontwikkeling van onze talrijke vooroordelen. Volgens de theorie van leegte is elk geloof in een objectieve realiteit gebaseerd op de veronderstelling van een intrinsiek, onafhankelijk bestaan gewoon onhoudbaar. Alle dingen en gebeurtenissen, of ze nu ‘materiële’, mentale of zelfs abstracte concepten zoals tijd zijn, zijn verstoken van een objectief, onafhankelijk bestaan
Het intrinsiek bezitten van zo’n onafhankelijk bestaan zou impliceren dat alle dingen en gebeurtenissen op de een of andere manier volledig op zichzelf zijn en daarom volledig op zichzelf staan. Dit zou betekenen dat niets het vermogen heeft om te interageren met of invloed uit te oefenen op andere fenomenen. Maar we weten dat er oorzaak en gevolg is – draai een sleutel in een auto, de startmotor laat de motor draaien, bougies ontsteken en brandstof begint te branden … Maar in een universum van op zichzelf staande, inherent bestaande dingen, kunnen deze gebeurtenissen nooit voorkomen!
Dus is het idee van intrinsiek bestaan onverenigbaar met oorzakelijke verbanden; dit komt omdat oorzakelijke verbande contingentie en afhankelijkheid impliceert, terwijl alles dat inherent bestond onveranderlijk en zelf-ingesloten zou zijn. In de theorie van leegheid wordt beweerd dat alles slechts is samengesteld uit afhankelijk gerelateerde gebeurtenissen; van continu op elkaar inwerkende fenomenen zonder vaste, onveranderlijke essentie, die zelf in dynamische en voortdurend veranderende relaties staan. Dingen en gebeurtenissen zijn dus ‘leeg’ in die zin dat ze nooit een onveranderlijke essentie, intrinsieke realiteit of absoluut ‘zijn’ kunnen bezitten dat onafhankelijkheid verschaft.”